O LIPSKU

Szczegóły
Nadrzędna kategoria: ROOT
Kategoria: O lipsku
Utworzono: wtorek, 18, październik 2011 15:38
Opublikowano
Marcin Wojciechowski
Odsłony: 34051

Charakterystyka geograficzna

  • położenie

Miasto i Gmina Lipsko położona jest w południowo – wschodnim krańcu województwa mazowieckiego (wcześniej radomskiego do zmian w podziale administracyjnym kraju od 01.01.1999r.), w dolinie rzeczki Krępianki.

  • powierzchnia i granice

Powierzchnia Miasta i Gminy Lipsko wynosi 135,2 km2 w tym: miasto 15,7 km2, gmina 119,5 km2 i graniczy z gminami: Sienno, Ciepielów, Chotcza, Solec n/Wisłą i Tarłów (województwo Świętokrzyskie).

  • teren /charakter terenu/

W większości teren jest wyżynny przylegający do niziny Krępianki. Lasy zajmują powierzchnie 1586 ha pozostałe to użytki rolne wykorzystywane głównie pod uprawę owoców, warzyw i zbóż.

 Charakterystyka demograficzna

Obszar Miasta i Gminy Lipsko zamieszkuje 12008 mieszkańców, z czego liczbę 6132 osób stanowią mieszkańcy miasta, zaś pozostałe 5876 to osoby z terenów wiejskich, wchodzących w skład gminy. Średnia gęstości zaludnienia wynosi 89 osób na km2, przy czym w mieście Lipsku 391 os./km2, a na obszarach wiejskich gminy 49 os./km2. Obszar gminy Lipsko charakteryzuje się względną stabilnością liczby ludności. Spadek liczby ludności na obszarach wiejskich kompensuje się ze wzrostem liczby ludności
w mieście Lipsko. Chociaż ostatnio ma tendencję malejącą.

Infrastruktura techniczna i komunalna, sieć dróg

Układ komunikacyjny w mieście i gminie Lipsko tworzą :

  • droga krajowa nr 79 relacji Warszawa – Kozienice – Lipsko – Sandomierz – Tarnobrzeg – (ok. 19 km na terenie gminy),
  • droga wojewódzka nr 747 relacji Iłża – Lipsko – Solec n. Wisłą – Opole Lubelskie – Bełżce (dł. Ok. 9 km w granicach gminy).

Obie te drogi tworzą równoleżnikowo – południkowy układ krzyżowy przecinający się w mieście Lipsku pełniący funkcję tranzytowe, ogólne, miejskie, lokalne oraz dojazdowe. Poza tym układ komunikacji w mieście i gminie Lipsko tworzą :

  • droga wojewódzka nr 874 Gołębiów – Wola Solecka – Boiska,
  • drogi powiatowe o łącznej długości 87 km
  • drogi gminne lokalne o łącznej dł. 136 km

Układ komunikacyjny gminy zapewnia prawidłowe połączenie z sąsiednimi powiatami i gminami, a także z miastem stołecznym Warszawą.

 Sieci energetyczne i gazowe

Gmina Lipsko zasilana jest w energię elektryczną pochodzącą z krajowego systemu elektroenergetycznego za pośrednictwem Rejonowego Zakładu Energetycznego
w Zwoleniu. W istniejącym systemie elektroenergetycznym występują:

  • linia wysokiego napięcia 400kV relacji Kozienice – Ostrowiec,
  • linie napowietrzne średniego napięcia 15kV i stacje transformatorowe 15/0,4 kV,
  • linie niskiego napięcia.

Głównym źródłem zasilania sieci średniego napięcia jest stacja transformatorowa 110/15 kV (GPZ) z transformatorem o mocy 10MVA, zlokalizowana w południowo – wschodniej części Lipska. Stacja ta jest zasilana liniami jednotorowymi 110 kV relacji Zwoleń – Lipsko i Lipsko – Ostrowiec. Napowietrzna i kablowa sieć średniego napięcia zasila szereg stacji transformatorowych 15/0,4 kV, rozlokowanych na terenie miasta i gminy, które za pośrednictwem sieci niskiego napięcia doprowadzają energię elektryczną do wszystkich odbiorców. Na terenie miasta i gminy usytuowanych jest 91 stacji transformatorowych, w tym na terenie miasta 32. Dodatkowo 12 stacji transformatorowych usytuowanych jest na terenie zakładów pracy. Miasto i Gmina Lipsko nie jest zaopatrywana w gaz ziemny, brak przewodu systemu gazowniczego. Mieszkańcy zaopatrują się w gaz propan – butan/ w butlach 11kg/. Dostawcami gazu są: Samodzielny Zakład Budzetowy Usług Komunalnych, Spółka ARC – GAS oraz indywidualni dostawcy. Gaz w wiejskiej części gminy sprzedawany jest w usytuowanych na terenie gminy punktach sprzedaży gazu (w około 30 miejscach). Zaopatrzenie gazu w pełni pokrywa zapotrzebowanie mieszkańców.

 Ciepłownictwo

Energetyka cieplna Miasta i Gminy Lipsko posiada zróżnicowaną strukturę i opiera się na funkcjonowaniu dwóch podstawowych rodzajów centralnego ogrzewania:

  • sieci ciepłowniczej, która obsługuje osiedla mieszkaniowe, budynki użyteczności publicznej oraz zakłady pracy w Lipsku (większe zakłady posiadają własne źródła energii),
  • osobne źródła, między innymi kotłownie w budynkach placówek oświatowych usytuowanych na terenie gminy,
  • oraz indywidualne instalacje centralnego ogrzewania funkcjonujące w gospodarstwach domowych.

Głównym źródłem zasilania centralnego ogrzewania jest tradycyjnie węgiel kamienny, występują także kotłownie zasilane olejem opałowym, a także gazem propan – butan.

 Wodociągi i kanalizacja

Miasto i Gmina Lipsko zaopatrywana jest w wodę z następujących ujęć wody wgłębnej :

  • Lipsko – wydajność 120 m3/h,
  • Józefów – wydajność 36,5 m3/h,
  • Katarzynów – wydajność 57 m3/h,
  • Wólka – wydajność 0,3 m3/h,
  • Daniszów – wydajność 1,5 m3/h.

Na terenie miasta Lipska istnieje kanalizacja sanitarna o łącznej dł. 14,9 km posiadająca 734 przyłącza. Oprócz wyposażonych w kanalizacje miasto i gmina posiada sieć kanalizacji sanitarnej i wodociągowej w systemie rozbudowanym, jednakże niewystarczającym przede wszystkim na wiejskim obszarze gminy.

 Łączność

W ostatnich latach w gminie Lipsko znacząco zwiększono dostępność usług telekomunikacyjnych. Obecnie na terenie gminy funkcjonują następujący operatorzy usług telekomunikacyjnych: - Telekomunikacja Polska z okręgową automatyczną centralą telefoniczną o pojemności 2500 NN z doprowadzonymi kablami światłowodowymi relacji Zwoleń – Ciepielów – Lipsko, Lipsko – Maruszów – Sienno, oraz rozdzielczą siecią telefoniczno – abonencką, - Telefonia Pilicka, - operatorzy sieci komórkowej GSM. Gmina należy do radomskiej strefy numeracyjnej. Stan telekomunikacyjny jest zadawalający, centrala telefoniczna posiada rezerwę numerów. Zarówno Telekomunikacja jak i inni operatorzy telekomunikacyjni oferują szeroką gamę usług, stale rozbudowując swoją sieć oraz ofertę teleinformatyczną.

 Ważne obiekty przemysłowe i zakłady pracy

Główne zakłady przemysłowe zlokalizowane są w południowo wschodniej części Lipska a najważniejsze z nich to:

  • - KINGSPAN – przemysł budowlany,
  • - SCANDIC FOOD - przemysł spożywczy,
  • - Spółka z.o.o. ,,Mleko”- przemysł spożywczy,
  • - MARBET - przemysł metalowy,
  • - UNIMAR - przemysł metalowy,
  • - PUBLIMA - przemysł mięsny

 Charakterystyka zabudowy wiejskiej i miejskiej

Miasto Lipsko charakteryzuje się zwartą zabudową na północ od rzeki Krępianki, zwłaszcza w obrębie rynku, na osiedlach mieszkaniowych Zwoleńska, I-go Maja i osiedla domków jednorodzinnych. Na terenie gminy zwarta zabudowa wiejska występuje wzdłuż sieci dróg a mianowicie:
  • w kierunku południowym – Śląsko, Poręba, Daniszów Walentynów Maruszów, Długowola I, Długowola II i Józefów,
  • w kierunku zachodnim – Lipa Miklas, Nowa Wieś, Krępa Kościelna i Zofiówka,
  • w kierunku północnym Wola Solecka I, Wola Solecka II, Katarzynów, Gołębiów, i Szymanów.

Najmniej zaludnionym obszarem jest północno – zachodnia część gminy.

 Zabytki

Obiekty na terenie gminy Lipsko wpisane do rejestru Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z terenu gminy Lipsko wpisane zostały następujące zabytki architektoniczne:

Lista zabytków znajdujących się w rejestrze Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, mających jednocześnie najwyższe znaczenie dla gminy pod względem materialnym, duchowym i turystycznym:

  Lipsko – Budynek d. żydowskiego Domu Modlitwy z lat 20. XX w., nr rej. A-1676, nr dec. 118/2021 z 24.11.2021 r.. 

Daniszów – park podworski z przełomu XVIII i XIX w, nr rej. 740 z 20.12.1957 roku oraz 345/A z 04.11.1986 roku. 
Krępa Kościelna – kościół parafialny p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła z lat 1911-1930, nr rej. 337/A 
    z 10.04.1986 roku.
Krępa Kościelna – cmentarz rzymsko-katolicki, założony na przełomie XVIII i XIX wieku, nr decyzji 36/2012
    z dnia 12.01.2012 roku.
Lipsko - kościół parafialny p.w. św. Trójcy, nr rej. 345/A/7 z 15.06.1976 roku oraz 81/A/81z 12.03.1981 roku
Zofiówka – dom drewniany, koniec XIX w, nr rej. 121/A/81 z dnia 04.11.1981 rok.


Obiekty znajdujące się w Gminnej Ewidencji Zabytków

Zgodnie z art. 21 w/w ustawy podstawą opracowania programu opieki nad zabytkami jest gminna ewidencja zabytków. Według rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 r., w sprawie prowadzenia rejestru zabytków krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz. U. z 2021 r. poz. 56) GEZ jest prowadzona w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy.

Karta ewidencyjna zabytku zawiera w szczególności dane umożliwiające określenie zabytku, jego miejsce położenia lub przechowywania, zwięzły opis cech i wartości kulturowych oraz wskazanie właściciela i posiadacza zabytku.

Zweryfikowana gminna ewidencja zabytków nie jest zamknięta i może być zwiększana zgodnie z przepisami ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Podczas przeprowadzonych badań terenowych zweryfikowano dotychczasową ewidencję zabytków. Materiałem wyjściowym była sporządzana Gminna Ewidencja Zabytków, stanowiąca załącznik do Programu Opieki nad Zabytkami dla Miasta i Gminy Lipsko na lata 2020 - 2023.

Więcej informacji w Programie Opieki nad Zabytkami Miasta i Gminy Lipsko na lata 2020 - 2023 przyjętego uchwałą Rady Miejskiej w Lipsku
nr Uchwała Nr LXXIII/426/2023 z dnia 28.11.2023 r.